جشن مهرگان

برداشت آزاد از: ویکی‌پیدیا و سایت ایران‌دخت

مهرگان یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایرانی است که در ستایش ونیایش مهر یا میترا (ایزد روشنایی، پیمان،دوستی و محبت، و دین و آیین مهری) برگزار می‌شود. این جشن در دوران بعد از اسلام پس از نوروز بزرگ­ترین جشن ایرانی است. حال آنکه احتمالا در ایران باستان، هم‌پا یا برتر از نوروز بوده است.

زمان این جشن در روز مهـر از ماه مهر برابر با شانزدهم مهرماه است. عده‌ای این جشن را در روزهای دیگر و از جمله در دهم مهر برگزار می‌کنند.

از ميان انگيزه های چندی که برای برگزاری اين جشن بر شمرده اند. 
بسياری از سرايندگان، نويسندگان و انديشمندان، پيروز شدن مردم ايران به سرکردگی فريدون کيانی و با خروش کاوه آهنگـر بر ضحاک ماردوش و ستمگـر را انگيـزه ی بر گـزاری اين جشن بـر شمرده اند.

سفره‌ی مهرگان

از ديدنی و زيباترين ِ خوانها است که از داده‌هايی همچون
 گل و گياهان خوشبو، شاخه‌های درختان، دانه‌های
گياهی، خشگبار، آيينه يا آبگينه، شمع(فروزه) و شمعدان، مجمر آتش، آش و نان ويژه مهرگانی، ميوه‌های گوناگون و رنگارنگ ـ(بنا بر توانايی خداوندِ خوان)ـ و . . . فراهم آورده می‌شود.
 بر خوان يا سفره‌ی مهرگانی
اين‌چيزها را می‌توان ديد:
آيينه و سرمه‌دان، شمع(فروزه) و شمعدان و لاله‌ی روشن،
مجمر آتش، جامی از آب که می تواند با نارنجی شناور در آن آراسته و زيباتر شود،
گل و گلدان، گياه خوشبوی آويشن، سکه سيمِن (نقره‌ای)، شربت و گلاب و شيرينی،
سبزی و ميوه، به‌ وبژه انار، سيب، عناب و انگورسپيد، و ترنج
(نگارنده خود در هنگام گستردن خوان مهرگانی
چون ترنج و بالنگ و همچنين به نيافتم، مربای ترنج و مربای به را بر خوان نهادم)،
سنجد وبادام و پسته و يا به زبانی ديگر، خشگبار، اسپند و کُندرِ بر آتش نهاده، 
بر خوان مهرگانی هفت شاخه وبرگ از بيد، کاج، مورد، سرو، زيتون، به و انار و همچنين آشی بدون گوشت که از هفت ويا دوازده دانه گياهی تدارک ديده می‌شود و “درون” نام دارد می گزارند.

سيرُک نبيز نانی است خوان نشين که از آرد هفت دانه فراهم می‌آيد و در روغن سرخ می‌شود.