«یاد عزیز یک عزیز»

متن زیر را رضا خندان (مهابادی) سال ۱۳۹۷ در زادروز علی‌اشرف درویشیان نوشته است. از این دو مدافع آزادی بیان، یکی درگذشته و دیگری (رضا خندان) نزدیک به یک سال است که در زندان اوین محبوس است.

متن را بی هیچ دخل و تصرفی به یاد هر دوی آنان باز‌نشر می‌کنیم:

«یاد عزیز یک عزیز»

سوم شهریور زادروز علی‌اشرف درویشیان است که اگر امروز زنده بود وارد هفتاد و هشتمین سال حیات پربار خود می‌شد. دریغ که نیست! یاد و اثرش البته هست. سالی پیش از درگذشت علی اشرف خبرنگاری در مصاحبه با من پرسید: «به اعتقاد شما آیا … به دوره‌ی گذار از داستان‌نویسانی چون علی‌اشرف درویشیان نزدیک می‌شویم؟» و من پاسخ دادم: « . . . به‌ نظرم وسوسه ی پایان ‌ناپذیری و جاودانگی در عین شیرینی بسیار متوهمانه است و بهتر که با دغدغه‌ی اثرگذاری در زمانِ خود، جایگزین شود. اگر ده یا بیست سالِ دیگر یا حتی همین امروز اعلام شود راه ‌و روشِ درویشیان به پایان رسیده است، جای هیچ غبطه نیست؛ زیرا درویشیان در زمانِ خود موثر بوده است. نزدیک به نیم قرن، ‌میلیون‌ها نفر آثار او را خوانده‌اند؛ هزاران نفر با خواندن آن‌ها متوجه ی محیط اجتماعی خود شده‌‌اند و صدها نفر قلم به دست گرفته‌‌اند؛ چرا که با خواندنِ آثارِ درویشیان دیده‌اند که داستان‌نویسی، امری فاخر و پیچیده برای ساختن متن‌های مالیخولیایی نیست، بل که می‌شود زندگی روزمره را نیز به داستان بدل کرد. این ‌ها را به گواهِ بسیاری نشانه‌ها از جمله نامه‌هایی که دیگران برای علی‌ اشرف نوشته‌‌اند و من خوانده‌‌ام می‌گویم. گذشته از این‌ها، درویشیان جدای از داستان ‌نویسی انسانی مسئول نسبت به اجتماعش، خاصه نسبت به اقشارِ تهیدست و زحمتکش، بوده است. او برای آن که تغییری مثبت در اوضاع به وجود آورد، تلاش کرده و رنج برده است. سال ‌ها با سانسور مبارزه کرده و به‌همین دلیل به عضویت کانون نویسندگان ایران درآمده و از اعضای بسیار موثر و محبوب آن بوده است. بله، چنین آدمی همین امروز هم اگر «پایان»‌اش اعلام شود، افسوس نخواهد داشت؛ چرا که او کارِ خود را به ‌عنوان نویسنده و انسان، چنان که باید و شاید کرده است.».