بیسوادی_فضیلت_نیست!

از: دکتر رضا سرگلزایی

گرفته از: صورت‌کتاب بیژن اسدی‌پور

دکتر رضا سرگلزایی

در راهروی هواپیما پیش می‌روم تا به صندلی‌ام برسم. جلوی من یک خانم عرب دنبال صندلی‌اش می‌گردد. مهماندار صندلی‌اش را به او نشان می‌دهد و می‌گوید: “اجلس!” به مهماندار هواپیما می‌گویم که ایشان خانم هستند و به جای اجلس باید.بگویید “اجلسی” و البته مؤدبانه‌اش این است که گفته شود “تفضّلی” (بفرمایید)، مهماندار با بی‌اعتنایی می‌گوید: “خوب! اجلسی!” که یعنی ” چه فرقی می‌کند حالا؟!”؛ من با خودم فکر می‌کنم وقتی بیشترین مسافران خارجی پروازهای مشهد عرب هستند نباید این شرکت‌های هواپیمایی حداقل سی کلمه اولیه و ضروری را به مهمانداران‌شان بیاموزند؟!
روی صندلی‌ام که می‌نشینم مسافر بغلی‌ام از مهماندار دیگری می‌پرسد: “چرا اینقدر تأخیر داشت این پرواز؟” ، مهماندار جواب می‌دهد: “از مقصد تأخیر داشت” ، منظورش از “مقصد” همان “مبدأ” است! می‌فهمم که مشکل بلد نبودن زبان خارجی‌ها نیست، زبان رایج خودمان هم مهجور است!
از یک آژانس هواپیمایی بلیط می‌خرم، بلیط را برایم ایمیل می‌کنند، عنوان فارسی ایمیل غلط املایی دارد، از دو کلمه عنوان یکی غلط است! متن بلیط به زبان انگلیسی است و در اولین نگاه من سه غلط املایی دارد! به صادر کننده بلیط تلفن می‌زنم و می‌گویم متن بلیط غلط دارد، می‌گوید ” ما این متن را از روی متن فلان شرکت هواپیمایی ترکیه ای برداشته‌ایم.” می‌گویم: “سرکار خانم، مرجع درستی واژه‌های انگلیسی که شرکت‌های ترک نیستند، شما متن را در نرم افزار word هم که بزنید غلط‌ها را به شما نشان می‌دهد!” ، با عصبانیت پاسخ می‌دهد: “شما چه کار به غلط‌های متن بلیط دارید؟ اسم شما و تاریخ و ساعت پروازتان که درست است!”
دوستی دارم که مهندس مکانیک است و بسیار باهوش و دقیق اما هر وقت برایم پیامک می‌زد (با حروف فارسی) در هر پیامکش حداقل یک غلط املایی داشت! بررسی کردم دیدم دچار “خوانش پریشی” (dyslexia) است و خودش خبر ندارد! چطور می‌شود یک نفر تا مدرک کارشناسی پیش برود و “خوانش پریشی” اش کشف نشده باشد؟! وقتی غلط‌گویی و غلط‌نویسی برایمان عادی شود طبیعی است که درجات خفیف و حتی متوسط خوانش پریشی را تشخیص ندهیم!
من هم ممکن است کلمات زیادی را غلط بنویسم ولی به غلط‌نویسی افتخار نمی‌کنم و وقتی کسی غلط‌هایم را تذکر دهد خوشحال می‌شوم که سوادم بیشتر شده است. همین امروز از صفحه آخر روزنامه همشهری یاد گرفتم که “خواروبار” ترکیب غلطی است و “خواربار” درست است.
این که بی‌سوادی را عیب ندانیم و با لجاجت بر بی‌سوادی خود اصرار کنیم یک بیماری فرهنگی است. شاید ذهن من زیادی “سیاست‌زده” شده است ولی من فکر می‌کنم وقتی بالاترین مقام اجرایی یک کشور به “مدرک دانشگاهی” بگوید “کاغذ پاره”، بی‌سوادی را تبدیل به یک فضیلت کرده است! بیایید علیه “فضیلت بی‌سوادی” ایستادگی کنیم، از گویندگان و نویسندگان “منبع” طلب کنیم و غلط‌های گفتاری و نوشتاری‌شان را تصحیح کنیم. بیایید “تن ندهیم” به هرچه “عادی” می‌شود.
دکترمحمدرضاسرگلزایی_روانپزشک