هزار بلوط

تپه‌های یال برکشیده‌ات را دوست می‌دارم
آفتاب بی‌دریغ‌ات را
و نسیمی که تن اقیانوس را لمس کرده است

و هزاران بلوط را
در رقص شگفت‌انگیز عظلات چوبی


و باریکه راه‌هایی که سم اسب‌های برهنه‌اند
در پی‌ی گله‌های گاومیش


و می‌شناسم هراس شبانه‌ات را
از حرکت بولدزرها و اره‌ها
و رویش پیش‌ساخته‌ها
کنار دشت بازی‌ی خرگوش‌ها


و حالا
نگاه کنجکاوت را به این غریبه‌ی سیه‌چرده


صدای همهمه‌ای که در باد می‌پیچد
از بزرگراهی‌ست که آهوان این سو را
از رفتن به سمت اقیانوس بازداشته است


و این مهمان ناخوانده که کار را رها کرده است
تا در میان روز چرایی اینجایی خود را
در این باریکه‌ی را از کسی بپرسد
دیگر خوب می‌داند
نمک‌گیر سفره‌ی کیست

عکس  یادگاری در مقابل مک ‌کورمیک‌ هال، در سال ۱۳۰۹ هجری خورشیدی

دکتر ساموئل مارتین جردن (به انگلیسی: Samuel M. Jordan) از سال ۱۸۹۹ تا سال ۱۹۴۰ ریاست کالج آمریکایی تهران (دبیرستان البرز) را به عهده داشت. او بانی و سازنده دبیرستان البرز و مدرسه دخترانه آمریکایی تهران است.



جردن در سال ۱۸۷۱ میلادی در نزدیکی شهر یورک در پنسیلوانیا بدنیا آمد. پس از تحصیل در دبستان و دبیرستان در سال ۱۸۹۵ میلادی از کالج لافایت درجه B.A (لیسانس) گرفت. در سال ۱۸۹۸ درجه استادی علوم الهی (ام.ا) از دانشگاه پرینستون را دریافت کرد. در سال ۱۹۱۶ کالج لافایت او را با درجه D.D (دکتر در حکمت و فلسفه) شناخت و در سال ۱۹۳۵ میلادی از کالج واشنگتن و جفرسون بدرجهٔ دکترای حقوق نائل شد.


دکتر جردن در سال ۱۸۹۸ میلادی (۱۲۷۸ خورشیدی) به ایران آمد و یک سال بعد ریاست مدرسه را به عهده گرفت .در سال ۱۹۱۳ میلادی (۱۲۹۲ خورشیدی) با راه‌اندازی کلاس‌های باقیمانده دوره دوازده ساله دبیرستان تکمیل گردید. در سال ۱۹۱۸ میلادی (۱۲۹۷ خورشیدی) اولین ساختمان شبانه‌روزی که در آن زمان، مک کورمیک‌ هال (Maccormick Hall) نامیده می‌شد و یک ساختمان دیگر پایان یافت.


به پاس خدمات فرهنگی وی در کالج البرز، دو مدال و نشان به او عطا کرد:


.


دکتر جردن، در سال ۱۳۱۹ هجری خورشیدی از ایران رفت.


دکتر جردن پس از بازگشت به آمریکا، در سال ۱۳۲۳ هجری خورشیدی، دوباره به ایران آمد و مورد استقبال شاگردان و مریدانش قرار گرفت. او ایران را وطن دوم خود می ‌نامید و همواره از آن به نیکی یاد می‌کرد. وی در سال ۱۳۳۳ هجری خورشیدی، در ۸۱ سالگى در آمريكا در گذشت.


در سال ۱۳۲۶ هجری خورشیدی، مراسمی به یاد او و برای بزرگداشت او در تالار دبیرستان البرز برگزار شد و نیم تنه سنگی وی را که استاد ابوالحسن صدیقی تراشیده بود، در کنار در ورودی آن نصب کردند. این پیکره بعدا به کتابخانه دانشگاه صنعتی امیرکبیر منتقل گردید.




بزرگراه آفریقا در شمال تهران، در زمان رژیم گذشته، به یادبود وی خیابان جردن نام گرفته بود، نامی که هنوز هم بطور غیر رسمی کاربرد دارد.


کتابی به نام “روش دکتر جردن” به قلم شکرالله ناصر در دیماه ۱۳۲۳ در تهران منتشر شده که در آن به شیوه کار وی و اداره دبیرستان پرداخته است.


از خاطرات و کلمات دکتر جردن


· “من میلیونر هستم زیرا هزارها فرزند دارم که هر کدام برای من، برای ایران و برای دنیا میلیونها ارزش دارند.”


“بچه‏ها مملكت شما سابقهٔ درخشانى داشته است. بازگشت به آن روزگار درخشش بستگى به همت و شجاعت و كوشش شما دارد. اميدوارم حرف من در گوش و قلب شما باشد و براى ملت و كشورتان مفيد واقع شويد.”


برای دروغ ده شاهی کفاره تعیین کرده بود.


اگر در جیب کسی سیگار پیدا میشد یک تومان جریمه داشت.


اگر از دانش‏آموزى سئوالى مى‏كرد و او بلد نبود، مى‏گفت: “كلّه به ‏كار، كدو كنار.”


میگفت ” سیگار لوله بی مصرفی است که یک سر آن آتش و سر دیگر آن احمقی است!”


لوطى‏ را در معنايى منفى ـ در مايهٔ الواط ـ به ‏كار مى‏برد و مى‏گفت: “غيرت، همت، زحمت، كار، كوشش: اينها به آدم‏آباد مى‏رسد. سستى، بى‏حالى، كارنكردن، بارى‏ به ‏هرجهت بودن به لوطى‏آباد مى‏رسد.”

من در کالگری* کسی را دارم
که به من فکر می‌‌کند
آنروز که در تهران از او جدا شدم
منتظر تولد فرزندش بود

ما شب‌‌ها به حیاط می‌‌رفتیم
تا صدای گلوله‌‌ها را بشنویم
و صبح‌‌ها پشت درهای بسته
به صدای تکه‌‌تکه شدن خود گوش می‌‌دادیم
اکنون پاره‌‌های من در سراسر جهان پراکنده‌‌اند
و حتی در کالگری هم خانه کرده‌‌اند
در آن‌جا پوستینی پشمین می‌‌پوشم
و همراه با پسری ده ساله
که دیگر فارسی نمی‌‌داند
به تماشای خرس‌‌ها و گوزن‌‌های قطبی خواهم رفت

منتقد: آرش میرخانی
آب زندگی اثری از صادق هدایت می‌باشد. این داستان در مجموعه زنده به گور آمده که در سال ۱۳۰۹به چاپ رسیده و بعد از آن تاریخ بارها تجدید چاپ شده است. به نظر می‌رسد که داستان آب زندگی در سال ۱۳۰۸ توسط صادق هدایت نوشته شده است.
سبک نگارشی داستان آب زندگی مانند قصه‌ی کودکان می‌باشد. شروع و پایان این داستان مانند تمامی قصه‌های کهن با یکی بود نبود شروع و با قصه‌ی ما به سر رسید به پایان می‌رسد.

گفت‌وگوها و سبک نوشتن مانند قصه‌ی کودکان می‌باشد اما در پس همین سبک نگارش چه پندهایی که نمی‌دهد و به گونه‌ای در طول داستان فریاد بیدار باش سر می‌دهد برای ما کرها و کورها، اما صد افسوس که ما در نکبت غوطه‌ور و برای حسینی کچل‌ها و برای حسنی قوزی‌ها مشغول بردگی می‌باشیم و گردن آن‌ها روز به روز کلفت تر می‌شود و ما بیشتر در نکبت فرو می‌رویم.
از نکات جالب داستان‌های صادق هدایت این است که نسبت به گذشت زمان پیام خود و درون مایه‌اش را نه تنها  ازدست نمی‌دهد بلکه نسبت به اوضاع و احوال اجتماعی کنونی ایران داستان‌های هدایت جلوه‌ی بیش‌تری از خود نشان می دهد ودر داستان آب زندگی این مطلب مشهود می‌با‌شد. در این زمان حسنی قوزی و حسینی کچل برای مردم ایران ملموس تر شده است.
آب زندگی قصه‌ی مردم ایران می‌باشد که در قالب دو کشور زرافشان و ماه تابان می‌باشد که در زر افشان فراوانی طلا می‌باشد و در ماه تابان مردم مشغول کشت و زار می‌باشند ولی در این دو سرزمین مردمش با اینکه دارای این همه ثروت می‌باشند ولی زندگی نکبت‌باری دارند.
حسنی قوزی در اینجا از کوری مردم استفاده کرده و خود را پیغمبر موعود اعلام می‌کند و در اینجا باز هدایت نگرش ضد دینی خود را ارائه می‌دهد ودین را تنها افیون برای چاپیدن مردم کور می‌بیند و در این زمان مردم ایران دقیقا درگیر این مساله می‌باشند که به وسیله دین از آن‌ها سو استفاده می‌شود.«حسن قوزی همه‌ی آنها را بدین وسیله (دین) رام و مطیع کرد و از این راه منافع هنگفتی عاید پولدارها و گردن کلفت‌های آن جا شد.» «اربابی و آقایی نمی کنن مگه از دولت سر کوری و کری مردمونشون!» در اینجا کوری و کری به گونه‌ای استعاره از جهالت و خرافه پرستی مردم می‌باشد.
حسینی کچل قبل از ورودش به سرزمین ماه تابان د و نفر را می‌بیند که به جرم شنوا کردن مردم به دار آویخته شده‌اند به جرم اینکه می‌خواستند مردم را شنوا کنند.حسینی با استفاده از خرافات مردم به قدرت می‌رسد وی نیز مشغول چاپییدن مردم می‌شود.و بعد از به قدرت رسیدن «هم بگیر و ببند راه انداخت و به زور دوستاق و گزمه و قراول چنان چشم زهره‌ای از مردم گرفت که همه به ستوه آمدند. حسینی و اطرافیانش پول‌ها را بالا می‌کشیدند و مردم با فقر و بدبختی زندگی می‌کردند.» حسینی وحسنی نمونه‌ای از حکومت فعلی ایران می‌باشند. جای تعجب است که هدایت این داستان را چندین سال پیش نوشته ولی با اوضاع اکنون ایران بیشتر شباهت دارد.
احمدک در سرزمین همیشه باهار وارد می شود گویا هدایت سرزمین آرزوهای خود را به تصویر می‌کشد و آرزو می‌کرده سرزمین خود نیز آنگونه می‌بود. هدایت در توصیف سرزمین همیشه باهار اینگونه می‌گوید «تا چشم کار می‌کرد باغ و بوستان و سبزه و آبادی بود و مردمان سرزنده‌ای که مشغول کشت و درو بودند دیده می‌شدند. یا ساز می‌زدند و تفریح می‌کردند. جانوران آن جا از آدم ها نمی‌ترسیدند. آهو به آرامی چرا می کرد و خرگوش از دست آدم‌ها علف می‌خورد،پرنده‌ها روی شاخه‌ی درخت‌ها آواز می‌خواندند. درخت‌های میوه از هر سو سر در هم کشیده بودند. در این جا طلا و نقره رو نمی‌پرستیم و آزادونه زندگی می‌کنیم.» و در مقابل توصیفی که از سرزمین ماه تابان می‌کند اینگونه می باشد «در آن جا نه کتاب بود نه روزنامه و نه ساز و نه آزادی. پرنده‌ها از این سرزمین گریخته بودند و یک مشت مردم کر و لال در هم می‌لولیدند و زیر شلاق و چکمه‌ی جلادان خودشان جان می‌کندند.» آقای هدایت در سرزمین ما کتا ب‌ها شده‌اند کتاب دعا و حدیث روزنامه همه سانسورو توقیف شده‌اند و ساز هم در سرزمین ما حرومه از آزادی هم فقط اسمشو شنیدیم.
عاقبت هر دو سرزمین با کمک احمدک و با استفاده از آب زندگی از آن نکبت نجات یافتند و به آزادی رسیدند. هدایت با یک جمله زیبا داستان را به پایان می‌رساند « همان طوری که آن‌ها به مرادشان رسیدند شما هم به مرادتان برسید!» ولی ما به این پیام هدایت گوش ندادیم و هم چنان کور و کر باقی مانده‌ایم و عده‌ای مانند حسنی قوزی و حسینی کچل روز به روز گردن کلفت‌تر می‌شوند و ما بیش‌تر در نکبت غوطه‌ور می‌شویم. به امید روزی که ما هم به مرادمان برسیم.
قصه ما به سر نرسیده
کلاغه به خونه‌اش نرسیده!

 

 
 قربانت شوم
الساعه که در ایوان منزل با همشیره‌ی همایونی به شکستن لبه‌ی نان مشغولیم، خبر رسید که شاهزاده موثق‌الدوله حاکم قم را که به جرم رشا و ارتشا معزول کرده‌بودم به توصیه‌ی عمه‌ی خود ابقا فرموده و سخن هزل بر زبان رانده‌اید. فرستادم او را تحت‌الحفظ به تهران بیاورند تا اعلیحضرت بدانند که اداره‌ی امور مملکت به توصیه‌ی عمه و خاله نمی‌شود.

روزی نويسنده جوانی از جرج برنارد شاو پرسيد:«شما براي چی می‌نويسيد استاد؟» برنارد شاو جواب داد:«برای یک لقمه نان»نویسنده جوان برآشفت که:«متاسفم!برخلاف شما من برای فرهنگ می‌نویسم!»وبرنارد شاو گفت:«عیبی نداره پسرم هر کدام از ما برای چیزی می‌نویسیم که نداریم!»

ابن بطوطه در سفرنامه‌ی خود نقل می‌کند که وقتی  درخنسای چین بوده است روزی به دعوت امیر زاده‌ی  چین با جمعی از مسلمانان مقیم آن دیار به سیر و گشتی بر روی رودخانه‌ی بزرگ چین رفته بودند . سیاح مغربی می‌نویسد تعداد زیادی قایق‌های مزین به نقوش رنگارنگ بر پهنای رود بزرگ گسترده بودند و سرنشینان به سوی

من در شناسنامه‌ی تو 
                                  خوانده می‌شوم 
                                        ۵ نوامبر ٫۲۰۰۶  روزویل کالیفرنیا 
  ۲
نامی دندانه‌دار
هویت شناسنامه‌ام را
                         می‌جود
                                          ۴ نوامبر ٫۲۰۰۶  روزویل کالیفرنیا

 ۱     

که مرگ همه‌ی کودکان کال
        در تاریک ذهن صفحاتم
                                 به ثبت رسیده است
                                       ۳نوامبر ٫۲۰۰۶  روزویل کالیفرنیا