روستای تاریخی ماسوله
نقل از صورت‌کتاب سرزمین من گیلان
خان‌های گیل
گیل یا گیلَک، نام قومی ساکن کرانه‌های جنوب و جنوب غربی دريای خزر است که در استان‌های گيلان و مازندران زندگی می‌کنند
گیلک‌ها به یکی از زبان‌های ایرانی از شاخه شمال غربی صحبت می‌کنند. زبان اين قوم گيلکی و محل سکونت‌شان از غرب به شهرستان رضوانشهر و از شرق به استان گلستان محدود می‌شود.
در شمال استان سمنان و قزوين به‌ویژه منطقه طالقان و الموت نیز، بازماند‌گان این قوم حضور دارند.
https://www.facebook.com/groups/
مردمان کوه‌های مازندران، هنوز هم خود را گالش (تيره‌ای از گيلکان، و در واقع همان گيلک‌های کوه‌نشين) و زبان خويش را گِلِکی می‌نامند.
پیش از آمدن آریائیان به منطقه که میان ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ پ.م. روی داده مردمانی بومی بطور پراکنده در کرانه دریای خزر ساکن بوده‌اند از جمله کادوسی‌ها در ناحیه گیلان. آریاییان بطور گسترده در منطقه نشیمن گزیدند و زبان ایرانی از همان زمان در جنوب دریای خزر زبان رایج گشت
خان‌های کرد
خان‌های صوفی، در استان گیلان. سرکردگی ایل صوفی از سال ۱۳۲۵خورشیدی با نصرت الله خان صوفی – سیاوش است. وی فرزند یحیی خان فرزند نصرالله خان حاکم رانکوه فرزند حاج میرزا محمدعلی خان فرزند حاج جهان‌گیر خان فرزند حیدر بیگ فرزند علی‌شاه صوفی می‌باشد. فهرست بزرگان کرد صوفی هم اکنون عبارت است از:
جلال‌خان صوفی، امان‌الله‌خان صوفی، حسین‌خان صوفی، عبدالعلی‌خان صوفی، کریم‌خان صوفی، ناصرخان صفوی، حسن‌خان صوفی، جمشیدخان صوفی، حبیب‌الله خان صفوی، طاهرخان صوفی، حاج‌میرزا خان و سرهنگ محمدخان صوفی – میرزان
خان‌های تات
نام=تات
نام بومی=تات
کشور=جمهوری آذربایجان, ایران, روسیه
منطقه=سرتاسر جمهوری آذربایجان, سرتاسر کوه های البرز و دامنه های آن
گویش وران=بیش از ۶ میلیون
خانواده زبانی= زبان های هندواروپایی
رده ۲ خانوادگی= زبان های هندوایرانی
رده ۳ خانوادگی= زبان های ایرانی
رده ۴ خانوادگی= زبان های باختری
رده ۵ خانوادگی= زبان های جنوب باختری
رده۶خانوادگی=
ایزو۲=ندارد
عنوان و مخفف های جهانی
نقشه=
زبان‌های تاتی‌تبار، از زبان های ایرانی است که قوم تات در سرزمین های آذربایجان و روسیه (به ویژه: داغستان ) به آن سخن می رانند.
لهجه جهودوتات نیز از شاخه‌های گویش تاتی است.
منبع‌هایی همانند دائره المعارف فارسی غلامحسین مصاحب از نام آذری برای نامیدن زبان تات بهره برده‌اند؛ زبانی که پیش از گسترش زبان‌های آلتایی در آذربایجان گسترده بوده و امروزه تنها توسط جامعه‌های روستایی همانند روستاهای ناحیه هرزن آباد، خلخال و اردبیل و نیز در ناحیه‌های زنجان و قزوین کاربرد دارد. کسانی همانند احمد کسروی که خود آذربایجانی و ایرانی است از این اندیشه پشتیبانی کرده‌اند؛ اما مخالفانی نیز بوده‌اند که در ضدیت با این اندیشه ترجیح می‌دهند خود یا زبانشان را آذری نخوانند
خان‌های تالش
تالش نام یکی از تیره‌های آریایی است که سکونت گاه اصلی آن‌ها در البرز باختری از جنوب خاوری جمهوری آذربایجان آغاز شده و تا شمال باختری استان گیلان و همه استان اردبیل در ایران ادامه دارد.
در استان گیلان زبان خود را حفظ کرده‌اند و بر پایه قانون اساسی جمهوری اسلامی حق آموزش به این زبان را دارند. در استان اردبیل به مرور زمان زبانشان به ترکی تغییر یافته‌است. در جمهوری آذربایجان در پی سیاست‌های پان‌ترکیسم آن جمهوری که در قانون اساسیشان نیز نمود یافته‌است هر گونه گویش و نگارش غیر ترکی ممنوع است
شهرستان تالش با مساحتی حدود ۲۳۷۳ کیلومتر مربع که در شمال غرب گیلان قرار دارد، یک چهارم خاک استان را تشکیل می‌دهد. این شهرستان که نام خود را از قوم تالش گرفته و به استناد منابع و شواهد بسیار، بازمانده اقوام کادوس باستان و از همسایگان دیرین قوم گیل می‌باشد، از غرب به استان اردبیل، از شمال به آستارا و از جنوب به رضوانشهر و ماسال و از شرق به دریای خزر و انزلی محدود شده و شامل شهرهای پره‌سر، ماسال، رضوانشهر و عنبران می‌باشد.
تالش با داشتن آثار باستانی و تاریخی و همچنین جاذبه‌های طبیعی فراوان می‌تواند بستر مناسبی جهت رشد و توسعه صنعت گردشگری باشد. از جمله مناطق دیدنی تالش می‌توان به ییلاقهای آق اولرمریان، سوباتان، ارده و از نقاط زیارتی به بقعه شاد میلرزان (شاه میلرزان) واقع در روستای خطبه سرا، بقعه آقا سید احمد نال تربه از نوادگان موسی کاظم امام شیعیان واقع در روستای نال تربه، بقعه سلطان سید در مرکز شهر تالش و بقعه سیاه علم خاله سرا در روستای خاله سرا اشاره کرد.
قلعه لیسار معروف به دژ سلسال در روستای لیسار که از قلعه‌های مهم دوران اسماعیلیان بوده و همچنین کاخ قشلاقی نصراله‌خان سردار امجد واقع در داخل شهر تالش که قدمت تاریخی آن مربوط به دوره قاجاریه می‌باشد و کاخ ییلاقی نصراله خان سردار امجد که در روستای مریان آق اولر قرار دارد، از جلوه‌های مهم تاریخی شهر تالش می‌باشند.
پارک جنگلی تالش با مساحتی حدود ۸۰ هکتار، سواحل دریای گیسوم و جاده جنگلی منتهی به آن دارای منظره‌ای بسیار بدیهی می‌باشد که هر ساله مسافران بسیاری را پذیرا می‌باشد
از محصولات تولید شده در تالش می‌توان به برنج، توتون و مرکبات اشاره کرد. این تنوع و فراوانی محصولات سبب شده که تالش بازارهای هفتگی پررونقی داشته باشد. از آن جمله می‌توان به یکشنبه بازار چوبر که اختصاص به معاملات دام دارد، پنجشنبه بازار شاندرمن که در آن انواع نهالها، دست ساخته‌های پشمی و نخی و فراورده‌های محلی مواد غذایی عرضه می‌شود همچنین می‌توان به پنجشنبه بازار هشتپر اشاره کرد که در آن اغلب زنان و مردان با لباسهای محلی حاضر شده و محصولات منطقه‌ای خود شامل برنج، انواع سبزیها و میوه‌های درختی را به فروش می‌رسانند.
تالش از سه جهت به کوه‌های تالش که ادامه رشته کوه‌های البرز هستند و از طرف دیگر به دریای زیبای خزر منتهی می‌شود. کشف آثار تمدن ۴۵۰۰ ساله در ییلاق آق اولر تالش جلوه‌های بیشتری به این منطقه خوش آب و هوا داده‌است. شهرستان تالش یکی از زیباترین شهرهای طبیعی جهان از نظر آب و هوا و پوشش گیاهی و حیوانات ساکن در جنگلهای آن شهرت جهانی دارد. همه ساله جهانگردان زیادی با انگیزه استفاده از فضاها و نمادهای طبیعی تالش به این شهر سفر می‌کنند. مردم تالش به زبان تالشی تکلم می‌نمایند. بخش اعظمی از تالش طی عهدنامه‌های گلستان و ترکمانچای از آن جدا شده و به روسیه ملحق شدند. امروز تقریباً بالای ۹۷٪ مردم تالش باسواد هستندو لازم به ذکر است که اولین کتابخانه ایران نیز در این منطقه بنا شده‌است.
شالیزارهای تالش با چشم انداز زیبا – کاخ سبز سردار امجد در هشتپر تالش- کاخ میراحمدخان تالش‌خان‌اف در لنکران (مرکز تالشخانات در قرن ۱۸وجدا شده از ایران)- و جاده گیسوم تالش که همه ساله پذیرای ملیون‌ها ایرانی و جهانگرد می‌باشد دیده می‌شود. جاده‌های تالش در ایران از بالاترین درصد تصادفات (طبق آمار منتشره از راهنمایی و رانندگی ایران) برخوردار است
تصویر ؛ خانه امان‌اله خان ساسانی گیلان
______________________________________________
