شاعران این شماره:
نجیب آگاه، حکیم علی‌پور، نصرت رحمانی، یانیس رتسوس، حافظ موسوی و پابلو نروادو

یک شعر از: شاعر افغان نجیب آگاه

گنجشک‌ها کوچیدند.
درخت باور کرد،
تنهایی خود را.

یک شعر از: شاعر افغان حکیم علی‌پور

به من ببین!

جمعیتی هستم سرگردان

که هر روز یکی‌یکی از خودم دور می‌شوم

حلزونی خانه‌بدوشم

از برگی به برگی می‌لغزم

و جهانم را بر شانه‌هایم بالا و پایین می‌برم

دیگر حوصله‌ام سرمی‌رود

 از لب‌های این رود

و از هیچ مرزی کاری ساخته نیست

تو اقلأ کاری کن

مثلأ چادر سفیدت را

بر بلندترین برج کابل ببند

تا صلح در وطن برقرار شود

ادامه‌ی خواندن→

 بیژن مفید

عکس و یاد و خاطره

به مناسبت سالروز درگذشت

خالق شهرقصه                                                                                                         

……………………… “بیژن مفید ” ۳۷ سال پیش درگذشت !

.

• اشاره : امروز و امشب سالروز درگذشت “بیژن مفید “است …نمایش‌نامه‌نویس ایرانی …از او نُه نمایش‌نامه انتشار یافته و بعضی از نوشته‌هایش به روی صحنه آمده و بیش از ۱۵۰ نمایش‌نامه رادیویی و تلویزیونی توسط او ترجمه و کارگردانی شده‌است. شهر قصه پرآوازه‌ترین اثر بیژن مفید است که اکنون به شکل ویدئویی دردسترس علاقه‌مندانش هست .۳۷ سال پیش در چنین روزی بیژن مفید در لس‌آنجلس درگذشت. می‌گفت: “می‌کوشم خندق ذهنی میان روشنفکران و مردم را پر کنم”….او فرزند غلامحسین مفید و قدسیه فریور و برادر بهمن مفید، اردوان مفید، هومن مفید و هنگامه مفید است. فهیمه راستکار، هوشنگ لطیف‌پور، علی نصیریان، جعفر والی، پرویز بهرام، رضا بدیعی و جمشید لایق از هم دوره‌های بیژن مفید بودند.همسران او فریده فرجام و جمیله ندایی است. جمیله در سال‌های انقلاب از بیژن جدا شد ولی دوست او باقی ماند. مفید دارای چهار فرزند به نام‌های مزدا ، نیما، شیما وافشین بودند.درباره‌اش بیشترمی‌خوانیم …….سردبیر

.
از: علی سرهنگی

بیژن مفید در سال ۱۳۱۴ در تهران زاده شد. پدرش هنرپیشه و بعدها بازرس اداره فرهنگ بود. او همزمان با گذراندن دبستان و دبیرستان ویلون می‌آموخت و شب‌ها برای فراگیری هنرپیشگی و صداپیشگی به “هنرستان هنرپیشگی” می‌رفت. ۱۹ ساله بود که نخست به دانشکده حقوق رفت ولی بعد در رشته ادبیات انگلیسی لیسانس گرفت. همزمان دستیار پرفسور دیویدسون شد که از آمریکا برای تدریس هنرهای نمایشی به تهران آمده بود و با او چند نمایشنامه به روی صحنه برد. ادامه‌ی خواندن→

نگاهی به شعر
” ضمیر اشاره‌ی دور ”
اثر
علی سهامی

در متن خاورمیانه
یا
در حاشیه‌ی میانه‌ی دنیا
ضمیر ِ اشاره‌ای دورم

جهان پر از “اشارات و تنبیهات ِ” گنگ است
انگشتی به کلمات
انگشتی به ماشه
یا ماشه‌ای به من
اشاره می‌کند!

نمی‌دانم
در این زبان ناشناسی همگانی
همه در معرض نشانه‌ایم

” پارادوکس ”

در بررسی شعر ِ
” ضمیر اشاره‌ی دور ”
کلید واژه‌ی اصلی ” پارادوکس ” یا متناقض نماست .
گرچه آرایه‌ی ” تضاد ” هم در شعر ، وزن نسبتا سنگینی دارد ، اما این آرایه ، نسبت به پارادوکسی که در اثر، وجود دارد، نقشی کم رنگ‌تر دارد.
به این دلیل که، امکان دارد واژه‌های پارادوکس و تضاد، هم معنی فرض شوند، ابتدا به تفاوت معنی این دو واژه می‌پردازیم (همانطور که مشخص است مباحثی مانند انواع تضاد یا طباق … در راستای این مبحث قرار ندارند)

اگر از واژگانی استفاده کنیم که در معنی با یک‌دیگر ناسازگاری داشته باشند، این امر، به معنای تضاد است .
مانند ِ
گاهی احساسی روشن و گاهی احساسی، تیره دارم.
در این جمله، میان واژگان روشن و تیره، ناسازگاری وجود دارد که به آن تضاد گفته می‌شود.

اگر دو امر یا دو واژه ی متضاد را با یک‌دیگر جمع کنیم یا در کنار هم بیاوریم، این امر، به معنای پارادوکس یا متناقض نما است.
مانند ِ

” روشنی ِ تیره ”
” تیرگی روشن ”

در نتیجه‌گیری‌ای کُلّی، می‌توانیم این طور بگوییم که ” پارادوکس ” هنری‌ترین شکل ” تضاد ” است.

حال، با این مقدمه، موارد پارادوکسیکال و متضاد شعر را یافته و مورد بررسی قرار می‌دهیم.

متن/ حاشیه

اشارات/ تنبیهات

کلمات/ ماشه

میانه‌ی دنیا / اشاره‌ای دور

اکنون به بررسی مورد ” اشارات و تنبیهات ” می‌پردازیم ، که یکی از موارد پارادوکسیکال درون متنی و برون متنی (بینامتنی) اثر است.

کتاب اشارت و تنبیهات، اثری است از ابن سینا، با موضوع منطق و فلسفه.
نکته‌ی تامل برانگیز در مورد استفاده از نام این کتاب که(ایهام و) تضاد دارد این است که در محتوای کتاب هم به موارد تضاد و پارادوکس بر می‌خوریم.
جزء اول کتاب، که در باب منطق است، در نهج پنجم خود، مبحثی دارد در مورد ِ
” قضایا ” و
” عکس قضایا ”

که در مفهوم “تناقض” و ” تقابل” است . ادامه‌ی خواندن→

نوشته‌ی زیر را از صورت‌کتاب دوست فرهیخته‌ام منوچهر برومند با اجازه‌ی ایشان در زیر برای‌تان می‌آورم:

**

مطلب زیر را که آقای علی دهباشی از طریق واتساپ فرستاده‌اند عینا نقل می‌کنم و عین زنده یاد سید صمصام اصفهانی می‌گویم:

«خدایا به لطف و کرم الهی و‌حکمت بالغه پروردگاری‌ات چهل سال از عمر فرج کم کن و بر عمر علی آقا و آقا مصطفی بیفزای،‌ به قول آقای منتظری بر فرض که سه من برنج دیگه‌ام خورد چار تا بره‌ام چند سال دیگه لومبوند، آخرش که چی؟ به چه درد می‌خوره؟ پیری و خرفتی!»
                                                                                                                      منوچهر برومند

دو نکته با آقای فرج سرکوهی/ مصطفی نصیری

✍️ مقدمه:

می‌دانیم که دولت باکوه (نامی که مَقدِسی در قرن چهارم برای باکو ثبت کرده) سال جاری را در آن کشور، سال نظامی‌گنجوی نامیده و همین چند روز پیش بود که شنیدیم وزیر معارف این حکومت با تاکید گفت که با تمام قدرت در برابر “ایرانی و فارسی‌کردن نظامی خواهند ایستاد!”. بدیهی است که تصورات مختلفی از اقدامات احتمالی حکومت باکوه داشتم، اما هرگز گمان‌ نمی‌بردم که امثال فرج سرکوهی را به عنوان مقدورات خود در راه ترکیزه کردن نظامی‌گنجوی بکار گیرند!! داستان از این قرار است که آقای سرکوهی که از نویسندگان ادبی دست چندم هستند، در بازار مکاره کلاب‌هاوس، نظامی گنجوی را ترک‌تبار دانسته‌ است که گویا به اجبار به فارسی شعر می‌گفته است!!! 

واقعا جای تعجب دارد که چگونه می‌توان یکی از پرکارترین شاعران ایرانی را که بیتی به زبان ترکی نسروده است، و مهم‌تر از آن، سراینده: “همه عالم تن است و ایران دل” را ترکیزه کرد؟!! این‌که نظامی ترک‌زبان بوده یا نه، امروز از این جهت اهمیت دارد که کشوری با انگیزه‌های مشخص در زمینه ایران‌ستیزی، و با پول‌های گزافی که در حوزه لابی‌گری در جهان هزینه می‌کند، عزم خود را جزم کرده است تا نظامی‌گنجوی را مصادره کرده و او را در تقابل با ایران معرفی کند. 

و اما آن دو نکته:

ادامه‌ی خواندن→

هلن شوکتی در هر شماره به معرفی یکی از بزرگان و یا آلات موسیقی‌ی ایران می‌پردازد که به‌نظر می‌رسد.

فصل ششم:

هلن شوکتی

از اوايل سال‌هاى ١٣٢٠ تا پايان دهه بيست كلنل علينقى وزيرى و يار وفادارش روح‌اله خالقى علاوه بر قطعات و تصنيف‌هاى بسيار مجموعأ تعداد بيشمارى هم مارش و سرود ساختند.

شماره‌ی ۱۰

برای دیار و شنیدن این ویدیو تصور شاعر در پایین را فشار دهید.

علی‌اکبر مرادیان گروسی- مهری شیرمحمدی

برگرفته از صورت‌کتاب بیژن اسدی‌پور

نوشته‌ و تنضیم رضا مقصدی با شعری از شاملوی گرامی و شعر او برای ایران درودی: 

ایران درودی ، شاعر رنگ‌ها ما وُ رنگ‌ها را تنها گذاشت وُ رفت .
شاملو یکی از درخشان‌ترین شعرهایش را در ستایش از او نوشت .
………………………………………………………………………….
پیش از تو
صورتگران
بسیار
از آمیزه‌ی برگ‌ها
آهوان برآوردند؛
یا در خطوطِ کوهپایه‌یی
رمه‌یی
که شبان‌اش در کج وُ کوجِ ابر و ستیغِ کوه
نهان است؛
یا به سیری وُ سادگی
در جنگلِ پُرنگارِ مه‌آلود
گوزنی را گرسنه
که ماغ می‌کشد.
تو خطوطِ شباهت را تصویر کن:
آه وُ آهن وُ آهکِ زنده
دود وُ دروغ وُ درد را.ــ

که خاموشی

تقوای ما نیست.
□
سکوتِ آب
می‌تواند خشکی باشد وُ فریادِ عطش؛
سکوتِ گندم
می‌تواند گرسنگی باشد وُ غریوِ پیروزمندِ قحط؛
همچنان که سکوتِ آفتاب
ظلمات است ــ
اما سکوتِ آدمی فقدانِ جهان وُ خداست:
غریو را
تصویر کن!
عصرِ مرا
در منحنی‌ تازیانه به نیش‌خطِ رنج؛
همسایه‌ی مرا
بیگانه با امید وُ خدا؛
و حرمتِ ما را
که به دینار وُ درم برکشیده‌اند وُ فروخته.
□
تمامی‌ِ الفاظِ جهان را در اختیار داشتیم و
آن نگفتیم
که به کار آید
چرا که تنها یک سخن
یک سخن در میانه نبود:
ــ آزادی!
ما نگفتیم
تو تصویرش کن!

نمای پیش‌خوان کتابفروشی رشت

در شهر رشت کمتر اهل فرهنگ و کتابی را می‌توان یافت که کتابفروشی طاعتی را نشناسد و هر از گاهی به این کتاب‌فروشی نرود.

خبرگزاری شبستان- رشت؛ شهر رشت را می‌توان با کتابفروشی‌های مشهورش شناخت، کتاب‌فروشی‌های قدیمی در بافت تاریخی شهر و یا دست‌دوم فروشی‌های معروفی که هنوز هم در این شهر حرفی برای گفتن دارند.

یکی از این کتاب‌فروشی‌ها، انتشارات طاعتی است.

قسمت غربی پیاده راه فرهنگی رشت، ورودی خیابان علم‌الهدی زیر دالان‌های کتابخانه ملی رشت مغازه‌ایی با درب‌های چوبی کرم رنگ و ویترینی پر از کتاب‌های گوناگون خودنمایی می‌کند، کتابفروشی‌ای که سه نسل از خاندان را مشغول کرده و الفتی دیرینه با این شهر دارد. خاندان طاعتی از سال ۱۳۱۳ تاکنون در عرصه کتابفروشی فعال بوده و در شهر رشت کمتر اهل فرهنگ و کتابی را می‌توان یافت که کتابفروشی طاعتی را نشناسد.

«بهنام رمضانی‌نژاد» در کتاب «مشاهیر نشر کتاب ایران» آورده است: «غلامرضا طاعتی در رشت به دنیا آمد. او از ۱۲ سالگی با کتابداری در کتابخانه انجمن اخوت با کتاب آشنا شد. طاعتی در همین انجمن با عبدالرحیم خلخالی آشنا شد و پس از انحلال انجمن، به همکاری با او در «کتابفروشی کاوه/ همایون» پرداخت. پس از درگذشت خلخالی، کتابفروشی او به طاعتی واگذار شد و نام کتابفروشی به «کتابخانه طاعتی» تغییر یافت و علاوه بر سرآمد بودن در رشت، در سراسر ایران شناخته شده بود. انتشارات کتابخانه طاعتی نخستین آثار هوشنگ ابتهاج و محمود طیاری را منتشر ساخت و از آغازگران نشر پژوهش‌های گیلان‌شناسی به‌شمار می‌آمد.»

-more–>

عشق و علاقه به کتاب در خاندان طاعتی موروثی بود و غلامرضا همه عمر در این عرصه ماند و کوشید تا در نشر کتاب موثر باشد. بیش از ۴۰ سال در کار کتابندگی کوشید و سال‌های نوجوانی و جوانی‌اش با کتاب و کتابداری گذشت و این همه نشانی از فرهنگ، فرهیختگی و دانشی بودن خود و خاندانش است.

نوع چیدمان کتابفروشی در زمانی که این کارها چندان متداول نبود، حکایت از علاقه خاص طاعتی به کتاب و حرفه کتاب‌فروشی دارد. درباره سلیقه وی در آراستن کتاب‌فروشی در همین کتاب می‌خوانیم: «طاعتی در طراحی فضای کتابفروشی سلیقه منحصربه‌فردی به کار برده بود،‌ که آن را از کتاب‌فروشی‌های دیگر، ‌حتی کتاب‌فروشی‌های آن زمان تهران، متمایز می‌کرد. یکی،‌ ویترین بیرونی کتابفروشی بود که بسیاری را مجذوب خود می‌کرد. نمای بیرونی ویترین با نقش مداد تراشیده‌شده رو به بالا، و نقش کتاب کنده‌کاری‌شده در پایین ویترین بود. درِ ورودیِ کتاب‌فروشی در وسط، و قفسه‌های کتاب بر دیوارهای دوطرف قرار داشت. بر پیشانی ورودی کتاب‌فروشی جمله «الکتب بساطین العلما» نقش بسته بود که در واقع شعار کتابخانه طاعتی بود.»

به نوشته احمداداره‌چی ;”سال‌های نوجوانی و جوانی طاعتی… با کتاب و کتابداری گذشت، پس اگر به کتابفروشی روی آورد، از بد حادثه نبود،‌ عشق و بستگی‌اش به کتاب بود، ‌کارگزاری به فرهنگ بود، و این همه نشانی از فرهنگ، فرهیختگی، و دانشی بودن خود و خاندانش است.” این بزرگوار سرانجام در سال 1355 در سن 67 سالگی در گذشت ودرآرامستان تازه آباد به خاک باز پس داده شد. اداره این کتابفروشی امروزه بر عهده فرزندش حاج فریدون طاعتی و فرزندانش است.

به سراغ فریدون طاعتی رفتیم تا گفتگویی کوتاه با این چهره فرهنگی داشته باشیم، کسی که بعد از پدر مرحومش مسئول روشن نگه داشتن این مجموعه فرهنگی شد.

«فریدون طاعتی» با بیان این‌که کتابفروشی توسط مرحوم حاج غلامرضا طاعتی در سال ۱۳۱۳ افتتاح شد می‌گوید: خود نیز از نوجوانی با پدر همراه شده و بعد از فوت وی در سال ۱۳۵۵ با احساس مسئولیت جدی در قبال کتاب‌فروشی به کار ادامه می‌دهم.

وی با تصریح این‌که همه می‌دانیم کار کتاب‌فروشی به صرفه اقتصادی نیست می‌افزاید: عشق و علاقه به این کار از سویی و تشویق دوستان از سوی دیگر باعث شده به این کار ادامه دهم و فرزندانم را نیز تشویق به همکاری کردم.

این چهره فرهنگی در ادامه به دریافت مجوز نشر در سال ۱۳۶۹ اشاره و ادامه می‌دهد: در این سال کتاب‌های متعددی در زمینه‌های مختلف منتشر کرده‌ایم، اما تمرکز اصلی روی فروش و عرضه کتاب بود.

طاعتی که هر اتفاقی را در جهت کتاب‌خوان شدن مردم مثبت و مفید می‌داند تاکید می‌کند: هیچ اتفاقی بهتری از کتاب‌خوان شدن مردم نیست.

وی که خاطرات فراوانی از حضورش در کتاب‌فروشی در همه این سال‌ها دارد گفت: کتابفروشی طاعتی محل رفت و آمد چهره‌های مطرحی در حوزه فرهنگ و ادبیات بوده که برخی را خود به چشم دیده‌ام و برخی را نه، که از جمله آن‌ها ملک الشعرای بهار، دکتر پرویز خانلری و حبیب یغمایی بوده است.

پس از درگذشت غلامرضا طاعتی روزنامه‌ها از وی به عنوان پیر کتابفروشان رشت یاد کرده و می‌نویسند: «چند روز پس از درگذشت غلامرضا طاعتی، روزنامه «کیهان» نوشت که هنرمندان گیلانی در مرگ یک حامی به سوگ نشستند، و این «برای هنرمندان و جامعه کتابخوان و فرهنگی رشت، ضایعه‌ای بزرگ بود»،‌ و روزنامه «اطلاعات» خبر درگذشت را این‌گونه نوشت: «پیر کتاب‌فروشان رشت درگذشت. حاج غلامرضا طاعتی مدت نیم قرن به گسترش ادب و فرهنگ در این سامان همت گماشت. کتابفروشی وی پر از طنین سخنان استاد معین‌ها،‌ پورداودها و سعید نفیسی‌ها است.».

پایان 

منظره‌ی غروب از داخل یک موج