یداله رویایی
…………………………………………………………………………………..جواد مجابی
تجليل از يداله رویایی در جايزه كتاب سال شعر خبرنگاران
مراسم پایانی جایزه کتاب سال شعر خبرنگاران، با تجلیل از يك عمر فعاليت شعر «یدالله رویایی» و اهداي جايزه به فرياد شيری بابت كتاب «و تن فروشی نيست» برگزار شد.
در بخش تقدیر از شاعر پیشکسوت که با تقدیر از یدالله رویایی همراه بود، ساره دستاران كه اجرای برنامه را برعهده داشت به ارایه شناخت‌نامه‌ای از این شاعر پرداخت و جواد مجابی درباره رویایی و شعر حجم سخن گفت.
این شاعر و نویسنده اظهار کرد: رویایی را شاعر حجم می‌شناسند، اما پیش از این‌که او بنیان‌گذار شعر حجم باشد، شاعر شناخته‌شده‌ای بود. او حدود سال ۴۸ شعر حجم را مطرح کرد که ماحصل گفت‌وگوی هنرمندان همفکری چون شاعران، نقاشان، فیلم‌سازان و منتقدان بود که تلاش کرده بودند بیانیه‌ای از دید جدیدی از هنر مدرن و شعر ارایه دهند.
او در ادامه افزود: شعر حجم فرارفتن از یک فضاست؛ ذهنی که پرش دارد، از واقعیت اکنون به واقعیت غایی می‌رود و در این پرش از یک فضا عبور می‌کند و این فضا، فضایی است که دیگران در آن می‌مانند. رویایی پیشنهاد می‌کند که از این فضا عبور کنیم و شعر را به عنوان یک خلق تازه که پیش از این نبوده و به وسیله شاعر به‌وجود آمده است، نگاه کنیم.
مجابی همچنین گفت: شعر حجم بیش از آن‌که نجات‌دهنده دوستان رویایی باشد، به نفع خودش بود؛ چون او شاعر بود و دیگران متشاعر، که سعی می‌کردند شعر بگویند. اما شعر به صورت طبیعی در رویایی بود و او تجربه کافی داشت، به اندازه کافی کتاب خوانده بود، تجربه سیاسی و آشنایی کافی با وزن داشت.
این منتقد پیشکسوت در ادامه شعر رویایی را با نقاشی مدرن مقایسه کرد و گفت: شعررویایی را با نقاشی مدرن می‌توان مقایسه کرد. خود او هم به این موضوع اشاره‌هایی دارد. کوبیسم و فوتوریسم در دهه ۵۰ در ایران مطرح شده بودند. در کوبیسم ماجرای زاویه دید مطرح بود، این‌که به شیء از زوایای مختلف نگاه کرد. این ایده، رویایی را به این فکر انداخت که به جای دنبال کردن ایدهی سوررئالیست‌ها که از واقعیت به غیرواقعیت می‌روند، از واقعیت به واقعیت غایی برود.
مجابی همچنین گفت: رویایی می‌خواست به نهان‌ترین حرکت کلمات برسد، کلمه برایش تنانگی و جسمیت داشت و از ترکیب کلمات به شیوه کلاژ، مونتاژ و تکهچسبانی استفاده می‌کرد و با مهارت دقیق و حساب‌شده سعی می‌کرد بتواند به یک نوع موسیقی زبانی برسد که در عین حال حاوی مطلبی هم هست.
او افزود: چیزی که به رویایی کمک کرد به این ایده برسد، متون عرفانی بود، او با خواندن متون عرفانی توانست تجربیات مولوی و روحیات قبل از او را بگیرد و از عادی بودن بگذرد. او با این جریان از اعتیاد، شعر گفتن برای عامه، لوس بودن و ننر بودن و همچنین حکومتی بودن رَست. اما از مجموعه‌ی اول، دومش به بعد، تعدادی از خوانندگانش را از دست داد. ولی از دهه ۷۰ با اقبالی دوباره مواجه شد و بسیاری به شیوه او شعر گفتند که اینان قربانیان رویایی بودند. چون آن‌ها نمی‌دانستند رویایی برای رسیدن به آن نوع شعر چه کوششی کرده بود. شاید در ظاهر این شعر ساده باشد، اما تنها یک استاد از پس آن برمی‌آید و رویایی به خوبی توانسته از پس این شعر برآید و با یک زندگی پارسایانه پیش رفته و یک جا متوقف نمانده است.
او سپس اظهار کرد کرد: کاش رویایی در ایران و بین ما بود و ما فرصت داشتیم از چند دهه کار او استفاده کنیم. این نگون‌بختی سرزمین ماست که بسیاری از فرزندان خود را از دست داده است.
در ادامه مجابی شعری از رویایی خواند و به تحلیل آن پرداخت.
پیام رویایی
سپس محمدحسین مدل که به نمایندگی از رویایی در این نشست حاضر شده بود، پیام این شاعر ۸۲ ساله ساکن فرانسه را خواند که به این شرح بود:
«آقای علیرضا بهرامی عزیز، دوستان خبرنگار
آن‌چه شما را به من می‌رساند، آن‌چه ما را این‌جا به هم می‌رساند، همان چیزی است که در تربیت ما وجه مشترک ماست و آن حضور زبان است در ما و در تربیت ما. ما شاعران به واژه‌ها زندگی می‌دهیم، و شما با زندگی واژه‌ها زندگی می‌کنید و در این زندگی سهم شما از زبان، سهم زبان از شماست: کار با کلمه.
کار شما رفتار شماست، و در این رفتار، راز عجیبی است و خوشحالم که در این راز با شما می‌مانم. غبن من تنها این است که در میان شما نیستم.»
سپس لوح تقدیر و تندیس جایزه کتاب سال شعر خبرنگاران توسط مجابی به مدل داده شد تا به رویایی برسد.
دشواری‌های برگزاری جایزه ادبی
در ادامه، علیرضا بهرامی، دبیر جایزه شعر خبرنگاران، با اشاره به دشواری‌های برگزاری جایزه ادبی گفت: در میان جمعی که در خدمت‌شان هستیم، از برگزارکنندگان جوایز ادبی هم حضور دارند و حرف من برای‌شان قابل فهم است که برگزاری جایزه ادبی مستقل سخت است؛ آن‌قدر که گاهی می‌خواهی بروی خودت را به کلانتری محل معرفی کنی. اما مثل زخمی که با فشار دادن آن نوعی احساس لذت عجیب در وجودت حلول می‌کند، باز می خواهی با این زخم ور بروی. ما هربار با نزدیک شدن به زمان برگزاری مراسم پایانی تصمیم می‌گیریم که سال بعد جایزه را برگزار نکنیم اما بعد از مراسم پایانی از شرکت‌کنندگان و اتفاق‌های زاینده چنان انرژی می‌گیریم، که بلافاصله فکر می‌کنیم فراخوان دور بعدی این جایزه مستقل را کی منتشر کنیم. وقتی می‌گویم مستقل، منظورم تنها خصوصی بودن نیست، بلکه غیرمحفلی بودن را هم تأکید دارم.
او تأکید کرد: این افتخار ماست که توانسته‌ایم در جایزه شعر خبرنگاران از یک عمر فعالیت شاعری چون یدالله رویایی و پیش از او از چهره‌هایی چون سیمین بهبهانی، محمدعلی سپانلو و دیگران تقدیر کنیم. این افتخار ماست که شاعرانی که هنوز کتاب منتشر نکرده‌اند، از شهرهای مختلفی چون بوشهر، مشهد، اردبیل و تهران در این جایزه شرکت می‌کنند و تقدیر می‌شوند. این افتخار ماست که هر بار شاعران فارسی‌زبان ساکن افغانستان را در جایزه‌مان حاضر داریم و به مقام‌هایی هم دست پیدا می کنند. امیدواریم از دوره بعدی این گستره را تا تاجیکستان هم توسعه دهیم.
بهرامی در ادامه از محمدحسین مدل تشکر کرد و گفت: آقای مدل دیشب ساعت۸ متوجه شد که آقای رویایی این مسئولیت را به او واگذار کرده و من خوشحالم که او از خارج از کشور امروز خودش را به این‌جا رساند تا در میان ما باشد. این‌ها رفتارهایی است که به ما انرژی می‌دهد تا پس از هشت سال همچنان راهمان را ادامه دهیم.
او همچنین اظهار کرد: فکر می‌کنم هیچ جایزه‌ای نیست که به‌صورت مطلق عادلانه برگزار شود، ما فقط تلاش‌مان را می‌کنیم که به حقیقت دست یابیم و در این مسیر از سعه صدر همه آن‌هایی که در کشف حقیقت با ما همراهند، سپاس‌گزاریم.
بهرامی سپس از چهره‌های پیشکسوت ادبیات و شاعران، اهالی رسانه و ناشرانی که تاکنون با جایزه کتاب سال شعر خبرنگاران همراه بوده‌اند، و نیز هیات مؤسس و هیات داوران دوره‌های مختلف این جایزه تشکر کرد و در ادامه، ار چهار مجموعه آثار برگزیدگان چهار دوره گذشته این جایزه که با حمایت نشر آرادمان منتشر شده است، رونمایی کرد.
شعرخوانی نامزدها
در مراسم پایانی جایزه شعر خبرنگاران که با اجرای ساره دستاران همراه بود، نامزدهای جایزه که در سالن حضور داشتند شعر خواندند؛ حامد ابراهیم‌پور، مهدی اشرفی، مرتضی نجاتی و نامزدهای بخش ویژه، ویژه شاعران بدون کتاب؛ محمد شهبازی پویا و جواد فراهانی.
کتایون ریزخراتی، دیگر نامزد بخش کتاب، به دلیل درگذشت خواهر جوانش تینا ریزخراتی در مراسم حضور نداشت، که دورادور به او تسلیت گفته شد و برگزارکنندگان جایزه با او ابراز همدردی کردند.
همچنین از جانب لیلا نوروزی، نامزد بخش ویژه از اردبیل، اعلام شد به دلیل ایفای نقش در یک فیلم کوتاه نتوانسته در مراسم شرکت کند و از حاضران عذرخواهی کرده است.
معرفی برگزیدگان
در پایان مراسم برگزیدگان دو بخش جایزه معرفی شدند.
در بخش ویژه با داوری علیرضا بهرامی، ساره دستاران و محمدحسین مدل، از میان آثار رسیده از شاعران فارسی‌زبان ایران و افغانستان، محمد شهبازی پویا به عنوان برگزیده معرفی شد. این شاعر اهل همدان جایزه خود را از دست محمدحسین مدل به نمایندگی از داوران این بخش دریافت کرد.
همچنین در بخش کتاب سال با داوری اسدالله امرایی، علیرضا بهرامی، محمود معتقدی، یاسین نمکچیان و محمد ولی‌زاده که کتاب‌های شعر منتشرشده در سال ۱۳۹۱ را داوری کردنده بودند، ضمن تقدیر از مهدی اشرفی با مجموعه شعر «اتاق پرو» و حامد ابراهیم‌پور با مجموعه شعر «نگذار نقشه‌ها وطنم را عوض کنند»، فریاد شیری با مجموعه شعر «و تن فروشی نیست». به‌عنوان برگزیده معرفی شد
شیری پس از دریافت جایزه‌اش از هیات داوران جایزه، با تشکر از برگزارکنندگان جایزه شعر خبرنگاران عنوان کرد: من در اولین دوره جایزه شعر خبرنگاران جزو کاندیداهای نهایی بودم اما غلامرضا بروسان برگزیده شد، که من به او تبریک گفتم و او از تبریک من تعجب کرد.
شیری افزود: واقعیت این است که همان‌طور که اقای بهرامی گفت، هیچ جایزه‌ای عادلانه نیست و با تغییر داوران برگزیده تغییر می‌کند اما گرفتن جایزه‌ای که به‌صورت مستقل برگزار می‌شود، برای من افتخار است.
در ادامه محمدحسین مدل تأکید کرد: من معتقد نیستم که جایزه‌های ادبی عادلانه نیستند. وقتی شاعری با انتخاب داورانی با آرا و نظرات مختلف انتخاب می‌شود، استحقاقش را داشته است.
در پایان برگزیدگان هشتمین جایزه کتاب سال شعر خبرنگاران و داوران جایزه با هم عکس یادگاری گرفتند.
از حاضران در این مراسم خصوصی که در سالن خاقانی ستاد ساماندهی فعالیت‌های سازمان‌های مردم‌نهاد شهر تهران برگزار شد، به شاعران، نویسندگان و روزنامه‌نگارانی چون محمدهاشم اکبریانی، رسول یونان، رضا حیرانی، سعید بیابانکی، پونه ندائی، بهاره رضایی، صابر کاکایی، جواد ماه‌زاده، پوریا گل‌محمدی، مهدی وزیربانی، مصطفی غضنفری، امید فرج‌اللهی، امید بیگدلی، امیر بختیاری، کمال صادقی، اسماعیل بختیاری مرتضی درخشان، محمد تاجيك، كيوان صادقي، مينا اروجلو، سمانه صالح، فرشته فرقاني، زينب وزيريف آزاده شمس و فرزاد گمار می‌توان اشاره کرد.
______________________________________________
