نگاهی بر: مجموعه شعر ” کیفرخواست “

مجموعه شعر ” کیفرخواست “

شاعر: مزدک پنجه‌ای

دریافت و نظر: کوروش جوان‌روح

 

مجموعه شعر کیفر خواست سروده‌های مزدک پنجه‌ای است که در دو دفتر توسط انشارات دوات معاصر در سال ۱۴۰۱ وارد بازار کتاب شد.

با توجه به محتواهای مسلط، مولف مابین دو نیروی متضاد، محصور است که پتانسیل در خود فروپاشی را به او داده است.

دو نیروی دربرگیرنده و پرورنده که یکی شاعر را درگیر یاسی فرورونده می‌کند و نیروی دیگر به عنوان یک میانبر عاطفی او را در موضع تعادل قرار می‌دهد.

او متعهد به انعکاس وضعیتی است که با تجربه‌های شخصی قرار است متفاوت و شگفت‌انگیزتر باشد.

مساله‌ی پیوند بین ادبیات و جامعه براساس تعهد و حتی مفید بودن و غیر مفید بودن و کاربردهای اجتماعی و سیاسی سنجیده می‌شود. پیوندهای شاعرانه  با فرهنگ، آداب و دین و تمایلات اجتماعی و قوانین شکل اخلاق‌مآبانه و انسان‌گرایانه دارد و از شاعر واعظ، جکیم، مبارز و دانای کل می‌سازد. او در جامعه زندگی می‌کند و متعلق و تصویرسازِ روابط خود با اجتماع است. بین تجربه‌های شخصی و فضای خاص تاریخی که منشاء اتفاقات است؛ رابطه ایجاد می‌کند. او تصویرگر رابطه‌ی خود با محیط پیرامون و جامعه‌ای می‌شود که با آن عجین است و ملزم و متعهد به این انعکاس تاریخی است.

 

همان طور که از طرح روی جلد بر می‌آید مولف درگیر رویکرد انتقادی شدید نسبت به سیستم قضایی و نماد عدالت است.

 میزان عدالت به شکل دست‌بند درآمده؛ بر دست‌هایی که شکل دعا و التماس دارد؛ زنجیر شده است. این طرح شجاعانه، برآورد و تخمین دورنمایی کشنده و ترسناک است که وضعیت جرم را اسفناک و حق‌ستانی و حقانیت را در جامعه‌ای استبدادزده، در هاله‌ای از ابهام قرار می‌دهد. او با نگاه اعتراضی دنبال ایجاد تصویر واقعی از جامعه است و از این‌که نمی‌شود همه چیز را گفت درگیر عذاب عاطفی است.

دفتر اول: به نام “باران دوستت دارمی همیشگی است” ادامه‌ی روند منطقی و معمول شاعر می‌باشد که در پیشینه‌ی ادبی او حک شده است.

در هستی‌شناسی مولف عشق و زندگی و دلتنگی، اساس و بنیان معرفت، حرکت و شعر است. شعری که مولود و زاییده ی حیات اجتماعی است بازتاب حقیقت و امور دردناک و قابل لمس می‌شود.. مزدک را در رسته‌یِ شاعران خانواده می‌توان قرار داد. ازکودکی‌های بازی در کنار مادر و پدرشاعر (در مجموعه‌های قبل برجسته بود) تا به عنوان شاعر- وکیل که دامنه‌ی عشق را گسترش داده؛ در هم آغوشی با زن و فرزند پررنگ‌تر می‌شود.

او از تداخل آن وجه خشن در محیط دادگاه و آرامش در محیط خانه بی‌زار است و مرتب به تکیه گاه عشق پناهنده می‌شود. . دفتر اول یک آلبوم خانوادگی است که در حال ورق خوردن و خاطره‌سازی به جذب و شگفتانه‌های شخصی می‌رسد. او با زبانی غنایی همه چیز را در میدان عواطف و احساسات قرار می‌دهد صبغه رومانتیک در تداخل با چالش اجتماعی به رمزگرایی و سمبولیسم منتج شده است..

ملامت و خودسرزنشگری از گذشت زمان و نشدها با درد و دل‌های عاشقانه بیش‌تر شخصی‌سازی است.

ترس او از پایان‌ها، شکل التهاب آخرالزمانی دارد. ترس از تجزیه، فروپاشی، کرونا، بیهودگی تا از دست دادن عزیز و دلبندها..

انتهای این قصه تو ایستاده‌ای و مه که رد گرگ را شسته است ص ۱۳

او مرتب به پایان اشاره می‌کند. از مرگ تا پایان‌های باز . او درگیر هراس انتهایی کشنده است که .. تا افسردگی وطن گسترش دارد.

به زودی همه چیز پایان می‌گیرد

این پنجره

دست‌های تو

۲۹

تلاطمی به شکل سپید رود

فریادی به شکل آزادی

غمگین به شکل ایران ص ۱۶

 صبح شیرینی است

 در تلخکامی ایران ص ۱۴

در دفتر اول، بسامد بالا از پرچم سه رنگ  با جغرافیای زیست کد گذاری می‌شود.

نمادی عمومی که پیش درآمد برای آشکارسازی از رنج مکافات در کیفر خواست است.

پرچم، زائیده‌ی  ترس تبعید در غار تنهایی و بی‌وطنی است که در نیمه‌افراشتگی به شکل اندوه‌باری هم‌آغوش باد شده است. او در دفتر اول با نشانه‌سازی ناشادی ایران و در دفتر دوم با مکافاتِ عدالت به یک پیوند مشکوک می‌رسد.

غروب خودش را پایین بکشد

و باد خود را به در و دیوار بکوبد

تا شاید آن پرچم سه رنگ

شاید آن پرچم سه رنگ

برافراشته بماند ص ۳۰

مولف با ایده‌پردازی دموکراسی صدا در دفتر اول، مردسالار و حاکمیت عاطفی دارد و تک صدایی جریانی خزنده در روایت‌سازی‌های اوست. همه چیز در میدان تخیل و خواست و عاطفه‌ی او معنا پیدا می‌کند. با آن‌که در شعر” شوک ماهی” بستر برای صدای دیگر فراهم می‌شود اما باز فقط شاهد ماجرا  و راوی کل، مزدک است و صدای امیرخان پرور نمی‌آید. او در دفتر دوم به صدای دیگر نزدیک‌تر می‌شود اما باز گزاره‌ها از دهان شاعری بیرون می‌آید که قرارست در مورد همه‌ی اتفاقات به تک‌گویی برسد. او شکل منجی احساس می‌گیرد. 

درباره Habib

متولد سال ۱۳۳۰ رشت استان گیلان- کسب لیسانس از دانشگاه ملی ایران- کوچ به ینگه دنیا سال ۱۳۶۵ و اقامت در کالیفرنیا-چاپ اولین کتاب شعر بنام (الف مثل باران) در سال ۱۳۸۴ در ایران توسط انتشارات شاعر امروز.
این نوشته در نقد شعر ارسال شده است. افزودن پیوند یکتا به علاقه‌مندی‌ها.

نظرتان را ابراز کنید