کهن‌ترین سند از برگزاری جشن نوروز تاریخی

سید حسین موسوی
پژوهشگر مسائل فرهنگی

۱– از دوره پادشاهی سومریان در شهر اوروک، مربوط به نیمه دوم هزاره پنجم پ. م تا دهه‌های نخست هزاره چهارم پ. م کهن‌ترین سند تاریخی گلدان پایه داری است ساخته از سنگ مرمر با بلندای ۹۰ سانتی‌متر که کلیه سطوح جانبی آن گلدان آراسته به نقش هائی است نمایانگر و نمودار جشن نوروزی زیرعنوان «جشن بهار» که دراین نقش‌ها پیشکش‌هایی چون گاو و سبزیجات با نقش یک مرد روحانی که به صورت سنت مذهبی عریان و درحال پیشکش سبدی بزرگ پر از انواع میوه‌های نوبرانه در دست به سوی ایزدبانو، که احتمالاً ایزدبانوی اینانا باشد، روان است.

بر اهمیت جشن نوروزی ومراسم این جشن بر دیواره های کاخ شاهان هخامنشی تاکید شده است

پشت سر این مرد روحانی عریان و نقش پا‌ها و دامان بلند، شخصی دیده می‌شود و همچنین حمل تن‌پوش منگوله‌دار شخص مورد اشاره به وسیله یک خدمتگزار، مشاهده می‌گردد که به نظر می‌رسد این مرد شاه بابل است و دراین اثر ارزنده تاریخی و هنری، روحانیان عریان دیگری نیز با سرهای تراشیده درحال آوردن پیشکش ظرف‌هایی پر از هدایا و کوزه‌های شراب و تعدادی بره گوسفند و میش دیده می‌شوند، درحالی که نقش‌هایی از گندم و غذا نیز به عنوان پیشکش به ایزدبانوی اینانا در بدنه این گلدان به تصویر کشانده شده‌اند.


بر اهمیت جشن نوروزی ومراسم این جشن
بر دیواره های کاخ شاهان هخامنشی تاکید شده است

در بخش زیرین این گلدان قوچ‌ها و میش‌هایی درحال گذر از کنار درختان خرما که در دو بازوی رودی روییده شده‌اند، نیز تزیین یافته است و مراسم نوروزی نقش شده دراین گلدان در سده‌های بعد در بابل به عنوان جشن نوروزی آکی تو (akittu) برگزار می‌شد.

کهنگی این گلدان از سوی صاحب کتاب بین النهرین و ایران باستان بین ۳۱۰۰ -۳۲۰۰ پ. م تخمین زده شده است. گلدان نماد جشن نوروزی به نظر می‌رسد که هر ساله در مراسم جشن نوروزی به وسیله کاهنان شهر اوروک به معرض نمایش گذاشته می‌شد.

ازاین رو با توجه به این اثر باستانی با تطبیق این اثر با مراسم جشن نوروزی درسال های پایان سده ششم پ. م که داریوش بزرگ این مراسم نوروزی را در دیواره‌های کاخ خود درپارسه شهر به تصویر کشانده، می‌توان ادعا کرد که مراسم نوروزی در دوره شاهان هخامنشی دنباله جشن نوروزی نیاکان سومری آنان، نخستین مهاجران از کرانه دریای کاسان (دریای گیلان) به سرزمین میان رودان است.

برگزاری جشن نوروزی بهار در شهرهای اوروک و اور و بابل و آشور برخلاف جشن نوروزی ایرانیان در دوران هخامنشی درشهرهای پس آرکادریچ (پاسارکاد) و پارسه شهر (تخت جمشید) از جنبه مذهبی برخوردار بود، درحالی که جشن نوروز از سال ۵۳۷ پ. م به بعد در دوران هخامنشی منحصراً جنبه ملی داشت، زیرا در مراسم نوروزی نقوش پارسیان و نمایندگان بیست و هشتگانه ملل تابع هخامنشیان در پارسه شهر (تخت جمشید) از وجود مغ یا مجمر آتش شعله ور اثری نمی‌یابیم.

لازم به توضیح است که این جشن بهاری در دوران پس از حکومت شاهان شهر اوروک در شهر اور، پایتخت ثانوی شاهان سومری، به عنوان جشن آکی تو AKITTU درنیمه دوم هزاره چهارم پ. م برگزار می‌گردید.

درباره Habib

متولد سال ۱۳۳۰ رشت استان گیلان- کسب لیسانس از دانشگاه ملی ایران- کوچ به ینگه دنیا سال ۱۳۶۵ و اقامت در کالیفرنیا-چاپ اولین کتاب شعر بنام (الف مثل باران) در سال ۱۳۸۴ در ایران توسط انتشارات شاعر امروز.
این نوشته در یادداشت‌های پراکنده ارسال شده است. افزودن پیوند یکتا به علاقه‌مندی‌ها.

نظرتان را ابراز کنید